"Groen een tweede leven geven moet de norm zijn"

Nathalie van Galen van Stichting Struikroven vertelt: “Als gebouwen gesloopt of gerenoveerd worden, wordt het groen erbij ook gesloopt. Maar eigenlijk is het heel onlogisch dat we telkens weer nieuwe planten aanschaffen, terwijl volwaardig groen vernietigd wordt. Vanuit die gedachte is Stichting Struikroven opgericht, met als doel om groen te redden van de sloop en elders een nieuw leven te geven.”

Volwaardig groen

Van Galen: “Normaal is nu: bij sloop of renovatie wordt groen weggehaald en later nieuw groen geplaatst. Maar wat je verwijdert, is groen dat er jarenlang over heeft gedaan om tot een bepaalde waarde te komen. Een volgroeide plant doet veel meer voor de klimaatadaptatie dan een plant die nog klein is. Een groter wortelstelsel zorgt er beter voor dat water in de bodem wordt opgenomen. Een grotere plant kan beter de lucht zuiveren. In een grotere plant kunnen meer dieren eitjes leggen of beschutting vinden. Daarnaast is inmiddels aangetoond dat groen een positief effect heeft op mensen, zowel fysiek als mentaal. En dan geldt natuurlijk ook dat een grote plant meer effect heeft dan een kleine. Als je je dat realiseert, zie je hoe erg het is om al die waarde weg te halen en dan jarenlang te wachten tot een nieuwe plant weer diezelfde waarde heeft.”

1 volwassen boom = 400 jonge bomen

“Men denkt te makkelijk: we gooien weg en kopen gewoon nieuw”, zegt ook Elwin de Vink, manager businessdevelopment duurzame leefomgeving bij Donker Groep, een van de strategische partners van Struikroven. “De ecologische waarde van vooral bomen en heesters neemt op jaarbasis exponentieel toe. Eén volwassen boom heeft dezelfde ecologische waarde als vierhonderd jonge bomen. Je raakt al die waarde kwijt als je het groen afdankt. Het is enorm belangrijk dat we dit gaan beseffen. En wat daarbij komt: nieuwe planten moeten gekweekt worden, met alle impact daarvan. Als er minder nieuwe planten nodig zijn, worden er minder kunstmest, bestrijdingsmiddelen, potgrond en water gebruikt voor de kweek.”

Struikroofactie

Als Stichting Struikroven ingeschakeld wordt omdat er ergens groen gesloopt gaat worden, mobiliseren ze particulieren om de planten uit te komen graven en mee te nemen naar hun tuin. De stichting regelt logistiek en materieel zoals spades en kruiwagens. “Ook zorgen we ervoor dat er experts zijn die begeleiding en advies kunnen bieden, zodat de mensen naar huis gaan met planten die geschikt zijn voor hun tuin”, vertelt Van Galen. “Een struikroofactie is heel inclusief: iedereen, arm en rijk, kan hierdoor zijn tuin vergroenen. Een bijkomend voordeel: tijdens zo’n actie ontmoeten mensen elkaar, wat de sociale cohesie in een wijk kan versterken. En acties bieden handelingsperspectief. Veel mensen willen vergroenen, iets klimaatadaptiefs of duurzaams doen maar weten niet altijd hoe. Struikroven is een heel toegankelijke manier om een begin te maken.”

Lees ook: Screendoekresten krijgen tweede leven

Alle expertise in huis

De Vink: “Als particulier ben je natuurlijk beperkt in welk groen je mee kan nemen naar je eigen achtertuin. Bomen of grotere struiken krijg je niet zomaar uit de grond. Daarom is Donker Groen betrokken bij Struikroven. Wij kunnen de bomen en struiken komen identificeren: wat staat er, wat kunnen we ermee? Als grote, landelijke partij hebben wij alle expertise in huis om groen een tweede leven te geven, van de boomexpert die kan vaststellen wat de waarde van de bomen is en welke voorbereidingen voor beplanting nodig zijn, tot en met de ontwerpers en uitvoerders die de bomen op de juiste wijze een plek kunnen geven in een nieuw project. Met onze relaties bij bijvoorbeeld gemeenten en woningbouwverenigingen kunnen we kijken of er elders een locatie voor de bomen is.”

"Kortom, als we er op tijd bij betrokken worden, kunnen we een plan maken en een nieuwe locatie zoeken. Lukt dat laatste niet, dan kunnen de bomen eventueel tijdelijk in opslag staan in een zogenaamde ‘roverstuin’, totdat er een andere plek gevonden is. Het is zonde als oude bomen verdwijnen, want ze hebben ecologische, esthetische én financiële waarde. Hoe mooi zou het zijn als je volwassen bomen een plaats kunt geven in bijvoorbeeld een nieuwbouwwijk, in plaats van die kleine boompjes die je daar altijd ziet.”

Niet blanco

Van Galen: “Het is belangrijk dat ontwerpers de gewoonte afleren om uit te gaan van braakliggende grond. Bij een ontwerp gaat men veelal uit van een blanco vel, terwijl er in werkelijkheid al van alles staat. Ga er kijken en neem het bestaande groen als uitgangspunt.” De Vink vult aan: “Dat doen mensen niet graag, want het kost geld en gedoe. Maar dat is het waard, niet alleen voor het groen maar ook voor de hovenier. Vroeger vermeerderde de hovenier planten door te scheuren. Dat vergt veel kennis en kunde. Nu koopt men vaak nieuwe plantjes, die de hovenier in de grond zet zonder altijd goed te weten wát hij eigenlijk plant. Wat doet zo’n plant bijvoorbeeld voor de lokale biodiversiteit? Het vak wordt zoveel interessanter als je meer expertise hebt.”

Werken aan systeemverandering

Naast Donker Groep hebben meer partijen een strategisch partnerschap getekend met Stichting Struikroven: Heijmans, Vesteda, BAM Wonen, ERA Contour, Dura Vermeer en MeerBomenNu (onderdeel van Urgenda). De Vink: “Het moet de standaard worden om groen niet weg te gooien, maar er experts bij te halen die beoordelen hoe het groen een tweede leven kan krijgen. Om dat te bereiken moeten de grote partijen als Dura Vermeer en BAM dit in hun processen opnemen. Dat is nog best lastig want het betekent aanpassing van bestaand gedrag en processen. Daarom is het zo belangrijk dat zij actief betrokken zijn.”

Van Galen: “Iedereen is het erover eens dat dit de manier is waarop het zou moeten, maar het gebeurt nog onvoldoende. We roepen gemeentes, woningcorporaties en bouwbedrijven op om ons te tippen als er projecten op komst zijn, zodat we actie kunnen ondernemen. We werken aan een systeemverandering. Ons doel is dat we onszelf op den duur kunnen opheffen, omdat deze manier van werken de standaard is geworden bij sloop en renovatie.”

Tekst: Nolanda Klunder